Het zou gek zijn om lang te zitten bij een bijeenkomst over hoe Zuid-Holland een gezondere provincie kan worden. Dus luistert een twintigtal decanen en bestuurders en vertegenwoordigers van de verschillende kennisinstellingen en de provincie al staand naar de presentatie van de nieuwe Healthy Society-strategie en gezamenlijke plannen.
Onder hen ook Meindert Stolk, gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland. Hij erkent hoe belangrijk het is om als provincie aan te sluiten bij het programma en gezamenlijk te investeren in een gezonde samenleving; Zuid-Holland kent grote gezondheidsverschillen. Hij haalt een schrijnend voorbeeld aan van hoe de gemiddelde levensverwachting in de metro van Rotterdam-Zuid naar Noord elke halte een jaar korter wordt. ‘Als provincie kunnen we hierin een verschil maken door goede keuzes te maken rondom woningbouw en luchtkwaliteit.’ Ook pleit hij voor het opstellen van een gezamenlijke investeringsagenda voor de komende jaren. Die bijval uit de politiek is meer dan welkom benadrukt Annetje Ottow, collegevoorzitter van de Universiteit Leiden en voorzitter van LDE: ‘Alle kennis in de regio is nodig’.
Medical Delta hoogleraar Andrea Evers en Sandra van Dijk, coördinatoren van het Healthy Society-programma, heten de nieuwe partners welkom en presenteren de plannen voor een gezamenlijke agenda en strategie die tot stand is gekomen in samenspraak met tientallen partijen: universiteiten, academische ziekenhuizen, hogescholen en maatschappelijke partners. In het plan komen vier gezondheids-uitdagingen naar voren, plus (een eerste aanzet tot) oplossingen.
Transdisciplinaire aanpak
Het eerste doel is om met meerdere disciplines en perspectieven naar gezondheidsvraagstukken te kijken. Van Dijk: ‘Inmiddels weten we dat bij gezondheidsproblemen talloze factoren met elkaar samenhangen, toch hebben we als onderzoekers en beleidsmakers de neiging om ze apart aan te vliegen.’
Wim van den Doel, decaan van LDE, beschrijft in een toespraak hoe hij op reis eens werd aangesproken door een sceptische collega-wetenschapper. ‘Die was ervan overtuigd dat de universiteiten van nu onmogelijk in staat zijn de grote problematiek van morgen op te lossen: iedereen zou te erg vastzitten in zijn eigen disciplinaire hokje. Inmiddels denk ik: je hoeft niet de hele structuur van de universiteit te veranderen, samenwerken tussen de bestaande faculteiten kan ook. Dat bewijst dit programma.’ Zijn collega David de Glint is algemeen directeur van Medical Delta, die ook heeft meegewerkt een de strategie: ‘Wat me in deze ruimte opvalt is het enthousiasme bij alle partijen, die samenwerking moeten we koesteren.’
Machiel van Dorst, hoogleraar op gebied van stedenbouw en omgevingspsychologie bij de TU Delft, ziet hoe samenwerking tussen disciplines de boel kan opschudden: ‘Veel wetenschappers beginnen vaak bij de probleemstelling van waaruit ze naar een oplossing zoeken, maar in de bouwkunde start je vaak al met de oplossing, wat je wil bereiken. Daarin kun je gelijk al creatief zijn.’
Preventie
Ten tweede willen LDE en Medical Delta inzetten op preventie, omdat de zorg nog overwegend gericht is op genezing. Overheidsuitgaven maken dat pijnlijk duidelijk. Van Dijk: ‘Minder dan 1% van het zorggeld gaat naar preventie.’ Hierbij kan technologie een rol spelen. Zo richt Caroline Figuera, arts-onderzoeker bij TU Delft, zich op de vraag hoe gezondheids-apps ingezet kunnen worden bij (het voorkomen van) mentale problemen of leefstijlverandering. Ondanks dat die apps, vooral in combinatie met therapie, effectief zijn, worden ze nog weinig gebruikt door kwetsbare groepen: ‘Vooral hoogopgeleiden vinden hun weg naar dit soort apps, want die zijn al bekender met de technologie. Ook taal is een obstakel, zo’n app moet ook gebruiksvriendelijk zijn voor mensen die niet goed kunnen lezen of geen Nederlands kunnen.’
Focus op kwetsbare groepen
Dat sluit aan bij het derde strategiepunt: extra focus op kwetsbare groepen, omdat juist die risico lopen op gezondheidsproblemen. Anna Nieboer, socioloog bij Erasmus Universiteit, onderzoekt hoe gezondheidsbeleid effectief ingezet kan worden: ‘We zien vaak dat vooral de mensen profiteren van behandelingen bij wie het al redelijk goed gaat. De meest mondige patiënten melden zich aan voor een nieuwe interventie, terwijl er bij hen niet de meeste winst te behalen is.’
En als er al gezondheidsverschillen bestaan tussen groepen mensen, versterken die zichzelf vaak en stapelen ze op. Bouwkundige Van Dorst: ‘Ook hier in Leiden verschillen mensen uit diverse sociaaleconomische groepen en wijken sterk in gezondheid en levenskwaliteit. Logisch: als je mensen om je heen in grotere auto’s ziet rijden, of studenten tot laat op het terras ziet zitten, terwijl jij die mogelijkheid niet hebt, maakt dat ook ontevreden.’ En ook dat is niet bevorderlijk voor een gezonde samenleving.
Maatwerk
Het vierde strategiedoel: het verkleinen van gezondheidsverschillen met maatwerk. Dit betekent bijvoorbeeld dat zorgverleners oog hebben voor de levenssituatie van de patiënten en verder kijken dan fysieke symptomen. Een goed voorbeeld vindt Van Dorst een huisarts in Rotterdam-Zuid, die mensen met buikpijn niet gelijk doorgestuurde naar het ziekenhuis, maar in gesprek liet gaan met een schuldhulpverlener. ‘Vaak verdween hun buikpijn zodra hun financiële situatie verbeterde.’
Na de strategiepresentatie delen Sandra van Dijk en Andrea Evers de glanzende boekjes uit aan de aanwezigen. Ook presenteren ze samen met de Meindert Stolk een eerste aanzet voor een gezamenlijke investeringsagenda, die in samenspraak met alle partners verder uitgewerkt zal worden. Medical Delta-directeur De Glint: ‘En nu tijd om wat zo mooi op papier staat, te gaan uitvoeren.’
Fotografie: Suédy Mauricio
